YYD: Efendim sizi kısaca tanıyabilir miyiz?
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına bağlı İpekyolu Kalkınma Ajansı’nda Genel Sekreter olarak görev yapmaktayım.
YYD: Ülkemizde bölgesel ve yerel kalkınmanın hızlandırılması ve sürdürülebilir dengeli gelişmenin sağlanması için kullanılan yöntem ve stratejiler nelerdir? Kalkınma ajanslarının rolü nedir?
Bir süre öncesine kadar kalkınma programları merkezden belirlenip ağırlıklı olarak sektörel ve sadece belirli bölgelerin kalkınmasını amaçlayan, kalkınmada öncelikli yöre politikalarını ve teşviklerini içeren programlar şeklinde hazırlanmaktaydı. Ancak merkezden yürütülen bu programlar, yerele ulaşmada yetersiz düzeyde kalmaktaydı. Yeni kalkınma politikaları ile birlikte bölgelerde bulunan kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları da kalkınma sürecine dâhil edilerek yerelden başlayan topyekûn bir kalkınma hedeflenmiş ve bu yönde bölgesel planlar hazırlanmaya başlanmıştır. Bu bölge planları sadece belirli bölgeleri değil tüm illeri ve ilçeleri kapsayacak şekilde hazırlanmaktadır. Kalkınma ajansları tam da bu noktada devreye girmektedir. 25.01.2006 tarih ve 5449 sayılı “Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun’da belirtildiği üzere “kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek, kaynakların yerinde ve etkili kullanımını sağlamak ve yerel potansiyeli harekete geçirmek suretiyle, ulusal kalkınma planı ve programlarda öngörülen ilke ve politikalarla uyumlu olarak bölgesel gelişmeyi hızlandırmak, sürdürülebilirliğini sağlamak, bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak” amacıyla kurulan kalkınma ajansları, bölge planı hazırlamak ve koordine etmek üzere görevlendirilmiştir. Sürdürülebilir gelişmenin sağlanması için gereken stratejiler, paydaşlarla gerçekleştirilen çalıştaylarla, toplantılarla ve saha çalışmalarıyla belirlenerek bölge planına yerleştirilmekte ve bu stratejiler ışığında çalışmalar gerçekleştirilmektedir. Bölge planları, üst ölçekli planlar adı verilen Ulusal Kalkınma Planı ve Bölgesel Gelişme Ulusal Stratejisi ile uyumlu olarak hazırlanmaktadır. Bölge planlarının yanında bölgesel ve yerel kalkınmanın hızlandırılmasında teşvik sistemi de kullanılmaktadır.
YYD: Burhan Bey, Bölge planlaması nedir ve Neden gereklidir?
Bölge kavramı kabaca sosyoekonomik, mekânsal ve yönetimsel sınırların varlığını işaret eder. Bu sınırlar da bir bölgenin diğer bölgeden nasıl ayrıldığını, ne yönde farklılıklar gösterdiğini veya ne tür benzerlikler olabileceğini gösterir. Böylelikle bir bölgenin ulusal düzeyde ve bölgeler arası ilişkide aynı paydada olduğu noktalar kadar bu bölgeyi diğer bölgeden ayıran karakteristik özellikleri olduğunu fark etmek ve bölgenin bu doğrultuda değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu karakteristik özellikler her bölgenin kalkınma konusunda farklı yol haritasına sahip olmasını gerektirir.
Bölge planları en temelde sanayileşme ve kentleşmenin doğurduğu tek boyutlu odak noktasını, çevrenin ve kırsalın potansiyelini ortaya çıkarmak açısından önem arz etmektedir. Bununla birlikte tek boyutlu kalkınmanın ortaya çıkardığı toplumsal sorunları yerinde tespit etme ve özgün müdahale araçları geliştirme bakımından önemlidir. Dolayısıyla bu durum bölgesel kalkınmada yerel aktörlerin kilit bir rol oynadığı ve yerel aktörlerin de bölgesel planlama doğrultusunda çalışmalarını yürütmeleri gerektiği bağlamında eşgüdüme dayalı bir ilişkiselliği de içinde barındırır.
YYD: Önde gelen projeleriniz hakkında bilgi verebilir misiniz?
Radyofarmasotik İlaç Üretimi Projesi: Kanser hastalarında teşhis ve tedavi alanında Avrupa standartlarının da yakalandığı Türkiye ve Gaziantep’te bir ilk olarak Radyofarmasötik Araştırma ve Uygulama Merkezinin kurulması ve Gaziantep Üniversitesi ortaklığıyla oluşturulan multidisipliner işbirliği ağı ile hayata geçirilmesini içermektedir.
Büyük ölçüde tamamlanan “Proton Hızlandırma ve Radyofarmasotik Üretimi Tesisi” ile uluslararası standartlara uygun bir şekilde radyofarmasötikler üretilecektir. Kurulacak olan merkez ile öncelikle Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesinin (GÜTF) radyofarmasötik ilaç ihtiyacının karşılanması hedeflenmektedir. Toplam 47 Milyon TL bütçeye sahip olan projenin 24 Milyon TL’lik kısmı bağlı olduğumuz Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından karşılanacak olup, bu proje Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı kapsamında Türkiye çapında verilen en büyük desteğe sahip proje niteliğindedir.
Belkıs-Nizip Pompaj Sulama Birliği İstasyonu Güneş Enerjisi Santrali Kurulması Projesi: Bu proje ile Gaziantep İli Nizip ve Karkamış ilçelerindeki tarımsal alan sulamasında enerji maliyetlerinin düşürülerek sulama imkânlarının kolaylaştırılması ve tarımsal verim artırılması hedeflenmektedir. Bu kapsamda 5 MW’lık bir GES (Güneş Enerjisi Santrali) kurulacaktır.
Proje ile güneş enerjisinden enerji üretimi yapılarak, terfi pompalarından uygun maliyetli sulama yapılabilecektir. Yenilenebilir enerji kaynaklarından yararlanılarak elektrik tüketim maliyeti düşürülecektir.
YYD: Kalkınma ajansınızın proje destekleri konusunda bilgi verebilir misiniz?
Ajansımızın farklı türlerde destekleri bulunmaktadır. Teknik Destek Programı, Fizibilite Desteği, Yönetim Danışmanlığı Teknik Destek Programı, Güdümlü Proje Desteği, Finansman Desteği ve Proje Teklif Çağrısı ile Bakanlığımız uhdesinde olup Ajansımızca yürütülen Üreten Şehirler Programı (ÜŞP) ve Sosyal Gelişmeyi Destekleme Programı (SOGEP) gibi programlar dönemler itibariyle uygulanmaktadır.
Teknik Destek ve Fizibilite Desteği gibi programlarımız kamu sektörüne yönelik olup, kurumsal kapasiteyi arttırmaya yönelik olarak eğitim, danışmanlık gibi konularda teknik destek, yatırıma konu olabilecek konuların uygulanabilirliğini araştırmaya yönelik ise fizibilite desteği programı yıl boyunca uygulanmaktadır.
Yönetim Danışmanlığı Teknik Destek Programı ise özel sektöre yönelik olup, kaynak verimliliği, kurumsallaşma ve sürdürülebilirlik ve pazarlama ve markalaşma konularında danışmanlık sağlamayı amaçlamaktadır.
Güdümlü Proje Desteği, kamu sektörünün öncülüğünde, zaman zaman özel sektör ortaklığı ile istihdam ve üretim etkisinin yüksek olduğu, yerel ekonominin canlandırılması ve yeni iş kollarının oluşturulmasını amaçlayan çok ortaklı bir modeldir.
Finansman Desteği ise güncel bir program olup, sektör bazlı ihtiyaç ve sorunların giderilmesine yönelik firmaların kredi kullanımlarından doğan kar payı-faiz tutarlarının ajansımız tarafından karşılanmasıdır. Böylelikle firmaların kar payı-faiz yüklerinden kurtularak makine-ekipman gibi ihtiyaçlarını karşılaması ve sektörel rekabet güçlerinin arttırılması hedeflenmektedir.
Üreten Şehirler Programı (ÜŞP) ve SOGEP gibi programlar bağlı bulunduğumuz Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından finanse edilen ve Ajansımız tarafından uygulanan programlardır. ÜŞP programı ile şehirlerin rekabet gücünü arttıracak yatırımlara özel projeler, kamu-özel sektör işbirliğinde ele alınmaya çalışılacaktır. Bölgemizde sadece Gaziantep ilinde uygulanacak olan program Cazibe Merkezlerini Destekleme Programının bir üst ligi tabir edilebilecek bir program olup 2021 yılında ilk kez uygulamaya alınmıştır. SOGEP programı ise sosyal içerikli bir program olup toplumdaki dezavantajlı kesimlerin üretim, istihdam olanaklarının arttırılması ile ekonomik ve toplumsal yaşama kazandırılması amaçlanmaktadır.
YYD: Kalkınma ajansınız yurtdışı fon destekleri konusunda bilgi verebilir misiniz?
İpekyolu Kalkınma Ajansı olarak Gaziantep ve Adıyaman’da Social Girişimcilik, Empowerment and Cohesion Project (SEECO), Enhancement of Enterpreneurship Capacities for Sustainable Socio-Economic Integration Project (ENHANCER), Sürdürülebilir Sosyoekonomik Entegrasyon İçin Girişimcilik Kapasitesinin İyileştirilmesi Projesi, Kovid-19 Krizine Yanıt ve Dayanıklılık Programı (Covid-19 Resilience and Response), Business to Social Cohesion (İşten Sosyal Uyuma Projesi) ve Kınalı Eller Bakıra Can Verdi Projesi olmak üzere 5 AB projesi yürüttük.
YYD: Yeni proje teklif çağrıları konusunda okuyucularımızı bilgilendirebilir misiniz?
Bildiğiniz gibi ülkemiz son yıllarda savunma sanayinde önemli bir atılım gerçekleştirmiştir. Biz de Ajans olarak, başta Savunma Sanayi olmak üzere kritik öneme sahip tüm sektörlerin millileştirilmesini ve yerli sanayiinin bu konuda güçlenmesini sağlayacak faaliyetleri destekliyoruz. Gaziantep makine & metal sektörü bilgi birikimi, üretim kabiliyeti ve kalifiye personel açısından iyi bir konumdadır. Sektörün bu alanlarda daha iyi bir konuma gelebilmesi ve özellikle savunma sanayiine üretim yapabilecek bir noktaya ulaşabilmesi amacıyla bir finansman desteği programı tasarladık. Bu ay içinde ilana çıkacağımız bu destek programıyla, ilgili sektör firmalarının teknolojik ve verimlilik kapasitesinin arttırılmasına yönelik yapacakları yatırımlar için kullanacakları kredilerin kar payı-faiz kısmını karşılamayı hedefliyoruz.
YYD: Sizce kalkınma ajanslarının en büyük başarısı ve sorunları nedir?
Gelişmiş birçok ülkede kalkınma konusunda etkin bir araç olarak uzun yıllardır kullanılan yerelden planlama kavramı ülkemizde kalkınma ajanslarının kurulmasıyla önem kazanmaya başlamıştır. Kalkınma ajansları bölgesel gelişmişlik farklarının azaltılması konusunda daha önce uygulanan politika ve uygulamalara nispetle başarılı kurumlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Kalkınma ajansları yüksek nitelikli personeli ile 81 ilde yerelin ihtiyaç duyduğu birçok alanda planlama ve strateji geliştirme çalışmalarının yanı sıra proje ve faaliyetler yürütmekte, destek programları uygulamaktadır.
Yerel paydaşların sosyo-ekonomik kalkınma planlanmasına olan katkıları; planlamanın etkinliği bakımından önem arz etmektedir. Fakat ülke genelinde katılımcı kültürün yeterince gelişmemiş olması paydaşların ajans faaliyetlerine olan katkısını olumsuz etkilemektedir. Henüz genç kurumlar olan kalkınma ajansları özellikle halk tabanında yeterince tanınmamaktadır. Bununla birlikte; değişen koşullara, yerelden gelen talep ve geri bildirimlere göre pozisyon alarak faaliyetlerini yeniden yapılandırmaya müsait esnek yapıda tasarlanan kurumlar olarak kalkınma ajansları yaşanan sorunları çözümleyerek ülke kalkınmasına yerelden katkı sunmaya devam etmektedir.
Leave a Reply